Kayıp ve Yasla Başa Çıkma

Hayatta hepimiz aile üyelerimizi, partnerimizi, arkadaşlarımızı, evcil hayvanlarımızı ve bizim için önemli olan başka kişileri kaybedebiliriz. Kayıp, sevdiğimiz birini yitirmemizdir ve hayatımızda derin izler bırakabilir. Matem, kayıptan sonra yaşanan üzüntü süreci olup, kültürel ritüelleri içerir ve her kültürde farklılık gösterir. Yas ise bireyin kayba verdiği kişisel tepkilerdir ve bu tepkiler bireyden bireye değişir.

Yas süreci kişisel ve biriciktir; her birey kaybını farklı şekillerde yaşar ve ifade eder. Sessizliğe bürünmek ya da gözyaşlarıyla teselli aramak gibi tepkiler, kaybın ardından gelen boşluğu doldurma ve yeni bir denge bulma çabasının bir parçasıdır. Sevdiklerimizi kaybettiğimizde, onların bizde bıraktıkları izler ve anılarımız, yas sürecinde bize yol gösterir; yeni bir anlam bulmamıza yardımcı olur. Bu nedenle birbirimizin, çevremizdeki insanların yas tutma biçimlerine ve sürelerine saygı duymak çok değerlidir.

Bir kayıp yaşadığımızda tıpkı Tarık gibi hayatta kalmış olmaktan suçluluk duyabiliriz; geride kalan kişi olarak zorlu duygulara göğüs germek zorunda kalmak bizde öfke hisleri uyandırabilir. Bu duyguları fark etmek, kabul etme sürecini destekler. Bazen kayıpla birlikte yaşamın anlamını da sorgulayabiliriz, ancak bu tepkilerin yasın doğal bir parçası olduğunu unutmamalıyız.

Yas süreciyle nasıl etkili bir şekilde baş edebiliriz?

Yas sürecinin her birimizde farklı seyredebileceğini kabul ederek kendimize zaman tanıyabilir; kendimize uygun destek sistemlerini kullanabiliriz.

• Yas sürecinde, yoğun yaşadığımız üzüntü, öfke, suçluluk gibi duyguların normal olduğunu kabul ederek bu duyguları yaşamaya izin verebiliriz. 
• Anlaşıldığımızı hissettiğimiz, güvendiğimiz aile üyeleri ve arkadaşlar, benzer deneyimler yaşamış kişilerden oluşan destek gruplarından bireyler ile bu süreçte duygularımızı paylaşabiliriz.
• Kaybedilen kişiyi anmak üzere ritüeller oluşturabilir, anma törenleri düzenleyebiliriz.
• Rutinlerimize bağlı kalmaya çalışabiliriz.

Bir yakınımız yas sürecindeyse ona nasıl destek olabiliriz?

• Yasın ortamında yaşanmasına izin vermek, yasa ilişkin gösterilen tüm tepkileri kabul etmek ve bu tepkilerin biricik olduğu unutmamak gerekir. Örneğin yas tutan yakınımız zorlu duygularını hıçkırarak ağlama ve ağıt yakma şeklinde ifade edebilir, bu esnada yakınımıza hoşgörü gösterebilmemiz önemlidir.
• Yakınımızın, kaybının farkına varması ve yasını ifade etmesi için özel bir ortam sağlayabiliriz. 
• Duyguları paylaşmak son derece önemli olsa da sadece orada bulunmanın kelimelerden daha çok önem taşıdığının farkında olabiliriz.
• Yakınımızın kültürüne ait yas ritüellerini destekleyebiliriz. Bu ritüeller kaybı olan birisi için rahatlatıcı olacaktır.
• Yakınımıza günlük hayatında iyi gelen rutinlerini hatırlatabilir, tekrar gerçekleştirebilmesi için destek olabiliriz.